Vajinismus cinsel ilişki sırasında istemsiz kas kasılmaları nedeniyle tam bir cinsel birleşmenin sağlanamaması durumudur.

Vajina kasları normalde kadının istemli kontrolündedir. Ama vajinismuslu kadınlarda bu kaslar istemsiz olarak kasılır. Bu da tam bir cinsel ilişkiye engel olur.

Çoğu zaman vajinismusu açıklayacak net bir sebep olmayabilir. Olası nedenleri ise psikolojik ve yapısal sebepler şeklinde sınıflandırılır.

Psikolojik sebepler genelde ilk gece korkusu da denen, cinsellikle ilgili yanlış inançlardan kaynaklanır. Cinsel aktif insanların ilk cinsel deneyimleriyle ilgili anlattıkları abartılı söylemler, çok canının yanacağı,hastaneye acile başvuracak kadar çok kanama olabileceği gibi duyumlar korku oluşturmakta, bu da cinsel ilişkiden kaçınmayı beraberinde getirmektedir.

Eğer eş de bu konuda tecrübesiz ise penisin anüsü veya idrar yollarını zedeleyeceği korkusu da buna eklenebilmekte ve bu durum da ilişkiden kaçınmayı beraberinde getirmektedir.

Fiziksel istismar öyküsü ile vajinismus arasında anlamlı bir bağlantı bulunmamaktadır.

Yapısal sebeplerin başında hymenin doğuştan gelen anomalileri, enfeksiyonlar, tümörler, vajinal atrofi vs durumlar gelir.

Cinsel ilişkiye girememe şikayeti ile gelen çifte, vajinismus demeden önce ayrıntılı bir anamnez almak ve jinekolojik muayene yapmak gerekir. Vajinismus ile disparoni dediğimiz ağrılı cinsel ilişki durumunun ayırıcı tanısının yapılması tedavi açısından oldukça önemlidir.

Vajinismus kadından kadına şiddeti değişen bir durumdur. Öyle ki; bazı vakalarda hasta muayeneye kısmen izin verebilir, ama bazı ileri vakalarda hastanın anksiyetesi o kadar fazladır ki, değil muayene etmek, jinekolojik masada muayeneye hazırlamak bile imkansız olmaktadır.

Vajinismusun aynı zamanda cinsel isteksizlik sorunu ile de ayırıcı tanısının yapılması gerekmektedir. Cinsel isteksizlik vajinismusa sekonder ortaya çıkabilir ancak, isteksizliğin baskın olduğu durumlarda tedavi daha zor olmaktadır.

Vajinismus tedavisi adım adım yürütülür. Tek bir faktörden oluşmadığından tedavisinde de oldukça çeşitli ve hastaya özel yöntemler vardır. Bu kadar hassas bir konuda tedaviye uyumun olabilmesi için hasta ile hekim arasındaki güvene dayalı ilişkinin sağlamlığı çok önemlidir.

Yıllarca evli kalmış ve vajinismus sebebiyle hiç hekime başvurmamış olan çiftler, zamanla birbirlerinden uzaklaşabilmekte, aralarındaki bağ yara almaktadır. Utangaçlık, bilgisizlik, toplumsal tabular çiftleri çözüm arayışına yönlendirmekten çok ertelemeye ve kendiliğinden düzelebileceği yanılgısına yönlendirmektedir.

Oysa ki vajinismus, ne kadar erken müdahale edilirse o kadar çabuk tedaviye yanıt veren bir durumdur. Kronik hale gelen vajinismus, ilerleyen dönemde erkekte de ereksiyon problemlerini başlatıp, olayı iyice içinden çıkılması güç hale getirmektedir.

Öncelikle eşleri bunun tedavi edilebilir bir durum olduğuna ikna etmek gerekir ancak göz ardı edilmeyecek, ertelenmemesi gereken bir durum olduğunun da altı çizilmelidir.

Sebeplerin çoğunluğu(%80-90) psikolojik faktörlerden, cinselliğe ve ilk geceye ait yanlış kulaktan dolma bilgi ve inançlardan kaynaklanır. Ama tedaviye bu açıdan yaklaşmadan önce yapısal faktörler varsa önce bunlar tedavi edilmelidir. Hymene(kızlık zarı) ait septum dediğimiz vajen girişini kapatan, kalın, sadece adet kanının akmasını sağlayacak kadar küçük açıklıkla giden yapısal durumlar küçük bir cerrahi girişimle tedavi edilebilir(hymenektomi). Enfeksiyon varsa medikal tedavi düzenlenir. Diğer tedavi aşamalarına daha sonra geçilir.

Vajinismus tedavi edilebilen bir hastalıktır. Tedaviye yanıt hastanın bu tedaviyi istemesi, yönergeleri uygulaması ve uyguladığı yöntemlerin etkinliğine inanmasına bağlıdır.